Là một người chơi tó má lẹ nhiều năm nay, ông Lò Văn Ninh, 62 tuổi, ở bản Cọ, phường Chiềng An, thành phố Sơn La cho biết: Tó má lẹ là một trò chơi được cộng đồng dân tộc Thái lưu truyền, gìn giữ như một nét văn hóa riêng từ bao đời nay và được nhiều người ưa thích.

Má lẹ là một loại hạt trái cây họ đỗ dạng dây leo mọc ở trong rừng già có hình tròn, dẹt, độ dày khoảng 1 cm và đường kính từ 4 – 6 cm. Người ta lựa chọn những hạt má lẹ già đã tách khỏi vỏ, có màu đen nâu, tròn đều và phần lõm giữa quả không sâu để sử dụng chơi.     

Tó má lẹ được người Thái ở Sơn La chơi vào các dịp lễ, Tết hay dịp vui của cộng đồng dân cư và không phân biệt già, trẻ. Tuy nhiên, trò này bắt buộc người chơi phải chia thành từng đội. Số người chơi càng đông, trò chơi sẽ càng sôi nổi. Thông thường, mỗi đội chơi sẽ có từ 5 đến 7 người. Quá trình chơi, để giành được phần thắng, đòi hỏi thành viên của mỗi đội phải khéo léo, dẻo dai, đặc biệt là độ chính xác cao, có sức mạnh để bắn hạt má lẹ của đội bạn bay qua đích.  

Cũng theo ông Lò Văn Ninh, địa điểm chơi tó má lẹ rất đơn giản chỉ cần một bãi đất nhỏ bằng phẳng hay một khoảng sân nhà văn hóa. Trên khu vực chơi tó má lẹ đã xác định trước, người chơi sẽ tiến hành kẻ 3 vạch ngang song song với nhau. Cụ thể, vạch thứ nhất xuất phát được kẻ ở đầu sân là vị trí đứng ban đầu của người chơi. Vạch thứ hai được kẻ cách vạch đầu tiên khoảng 3m được xác định là vạch để người chơi đánh dấu điểm đánh. Vạch còn lại được kẻ cách vạch thứ hai khoảng 1m.